Enerji

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde GAP Eylem Planı çerçevesinde altyapının güçlendirilmesi öngörülmüş, bu çerçevede enerji altyapısı da plan dahiline alınmıştır. GAP eylem planı çerçevesinde Gaziantep, Adıyaman ve Kilis’te; elektrik iletim ve dağıtım, hat ve tesislerin altyapısının güçlendirilmesi, Adıyaman ve Kilis’te doğalgaz boru hattı altyapısı güçlendirilmesi hedeflenmektedir.

Gelişmişliğin bir göstergesi olarak bilinen kişi başına düşen elektrik enerjisi tüketimi 2009 yılı TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 2.162 kWh iken, gelişmiş ülkelerde bu değer 8.900 kWh’tir. TRC1 Bölgesinde Gaziantep 2.329 kWh ile kişi başına düşen tüketimde Türkiye ortalamasının üzerinde bulunmaktadır.

Elektrik Tüketimi ve Kayıp-Kaçaklar

Türkiye elektrik enerjisi sektörünün en büyük sorunlarından biri yüksek kayıp-kaçak oranlarıdır. Özellikle ülkenin doğu ve güneydoğusunda kayıp-kaçak oranları % 70’leri bulmaktadır. TRC1 Bölgesi’ndeki elektrik kayıp-kaçak oranlarına bakıldığında Kilis %11,9 ile kayıp-kaçak oranının en fazla olduğu il durumundadır. Gaziantep %8,6 ile ikinci durumda iken, Adıyaman %8,1 ile en az kayıp-kaçak oranına sahip ildir.1

Türkiye il bazında elektrik tüketimi dağılım haritasına göre (Şekil 5–62) Gaziantep, en çok elektrik tüketen grupta yer almaktadır.

Şekil 3 Türkiye İl Bazında Elektrik Tüketimleri Dağılım Haritası

Kaynak: TÜİK verileri kullanılarak oluşturulmuştur.

Tablo 30 Gaziantep'te elektrik tüketiminin sektörel dağılımı

Kanak TRC1 Bölge Planı

TRC1 Bölgesi’nin yıllar içindeki elektrik tüketimindeki değişim incelendiğinde Gaziantep’in tüketiminin 2003 ile 2008 yılları arasında % 38,2 artmış olduğu görülmektedir. Türkiye’de aynı yıllar arası elektrik tüketim artışı %44,9 olmuştur. Gaziantep’teki yüzde artış oranı diğer illere göre daha az olmakla beraber, toplam elektrik tüketim artışında ilk sırada yer almaktadır.

Şekil 4 Yıllara Göre Toplam Elektrik Tüketimindeki Değişim

Şekil 5 Yıllara Göre Sanayi İşletmelerinde Elektrik Tüketimindeki Değişim

 Kaynak: TÜİK

GAZIANTEP ENERJI Altyapısı

TRC1 Bölgesi içinde yer alan tek enerji santrali Karkamış Hidroelektrik Santrali (HES)’dir. Bunun dışında sulama amaçlı barajlar bulunmaktadır.

Tablo 31 Karkamış HES ve Bazı Teknik Bilgileri.

Tablo 32 Karkamış HES, Yıllara Göre Üretim Miktarları

Kaynak: TEİAŞ

Tablo 33 TRC1 Bölgesi Elektrik İletim Hattı Uzunlukları (km)

Kaynak:  TEİAŞ

TRC1 Bölgesi Türkiye’nin güneş enerji potansiyeli yüksek olan bölgelerinden biridir. Ortalama güneş radyasyonu 1600-1700 kWh/m²-yıl seviyelerinde bulunmaktadır (Şekil5–69). Bölge toplam güneşlenme süresi bakımından da Türkiye ortalamasının üstünde bulunmaktadır. Su ısıtma sistemlerinde güneş enerjisi kullanılarak güneş enerjisinden az da olsa faydalanılmaktadır.

Türkiye’deki Güneş Enerjisi Potansiyeli

Kaynak: Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü

Bölge kapsamındaki illerin güneş enerjisi potansiyeli aşağıda incelenmiştir. Şekil 5-71’de görüldüğü gibi Gaziantep’in ortalama güneşlenme süresi en fazla Temmuz ayında 11,74 saat, en az ise Aralık ayında 4,38 saat olarak tespit edilmiştir.

Şekil 6 Gaziantep-Günlük Toplam Güneş Radyasyonu

 (Kaynak: EİE)

Şekil 7 Gaziantep-Günlük Toplam Güneşlenme Süresi

Kaynak: EİE

Radyasyon haritaları ve güneşlenme grafiklerinden anlaşılacağı üzere TRC1 Bölgesi güneş enerji sistemleri için oldukça iyi bir potansiyele sahiptir. Fakat güneş enerji sistemleri konusunda gerek bölgede gerekse Türkiye’de yatırımlar yapılmamaktadır. Bunda güneş enerji sistemlerinin ilk kurulum maliyetinin yüksek olması büyük ölçüde etkilidir. Kurulum sonrası maliyeti çok az olan güneş enerji sistemleri için uzun vadeli yatırımlar yapılması gerekmektedir.

Avrupa’da güneş enerjisi devi olan birçok ülkeden daha iyi bir potansiyele sahip olan Türkiye bu konuda Ar-Ge yatırımları yaparak kısa sürede yol kat edebilir. Gerek ulusal gerekse uluslararası çapta kurulacak konsorsiyumlar maliyet sıkıntısını aşmakta fayda sağlayabilir.Özellikle bu konuda gelecek vaat eden bölgelerden olan TRC1 Bölgesi yatırımların odağı durumuna gelmesi ve ileri pla ise bizden daha yüksek potansiyele sahip komşu ülkelere ortak yatırımlar yapılması öngörülebilir. Güneş enerjisi üretiminde işbirliği programları çerçevesinde bölgeye büyük getiriler ve istihdam sağlanması mümkündür.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgâr, en kolay ve en çabuk dönüştürülebilen enerjidir. Rüzgâr enerji sistemleri yenilenebilir enerji sistemleri arasında uygulaması ekonomik açıdan en uygun olır. Özellikle şebeke çekme maliyetinin yüksek olduğu uzak bölgelerde tercih edilmektedir.

Rüzgâr atlasından da görüleceği üzere Türkiye rüzgâr enerjisi potansiyeli olan bölgelere sahiptir. Bu yörelerde özellikle son senelerde santral kurma çalışmaları devam etmektedir.

Şekil 8 Türkiye Rüzgâr Atlası

Kaynak: DMİ

Aşağıdaki rüzgâr hızı ve rüzgâr kapasite faktörü haritalarından da görüleceği üzere TRC1 Bölgesi genel anlamda rüzgâr enerji potansiyeli yüksek bir bölge değildir. Genel olarak yüksek potansiyele sahip olmamakla beraber özellikle Gaziantep ilinin kuzeybatı kısmı ve Adıyaman ilinin kuzeydoğu kısımlarında rüzgâr enerjisi elde etmek için yeterli potansiyele sahip olan yöreler mevcuttur. Kapasitesi yüksek bu yörelerden Gaziantep’in kuzeybatısındaki Nurdağı ve İslahiye ilçe sınırlarında kurulu ve halihazırda üretim yapan rüzgar tribünleri mevcuttur. Burada toplam 54 tribün bulunmaktadır. Bu tribünlerden 850-900 milyon kWh üretim yapılmaktadır. Bu yöreye ve Adıyaman ilinin kuzeydoğu kısmına yeni yatırımlar yapılabilir (Aşağıdaki haritalarda kırmızı tonlu renkler, ekonomik rüzgar enerji santrali yatırımı için uygun alanları işaret etmektedir).

Şekil 9 Gaziantep Rüzgar Hızı Haritası

Kaynak: EİE (Elektrik İşleri Etüd İdaresi)

(Gri renkli alanlara rüzgar santralı kurulamayacağı kabul edilmiştir)

Şekil 10 Gaziantep Rüzgar Kapasite Faktörü Haritası

Kaynak: EİE (Elektrik İşleri Etüd İdaresi)

Ekonomik RES(Rüzgar enerji santrali) yatırımı için %35 veya üzerinde kapasite faktörü gerekmektedir.